• Astene, Sectie C, kadastrale perceel 289 (deels)

• Voor de bouw van de bunker werd een stuk grond onteigend van 1 are 41 ca groot, vrij centraal in een perceel landbouwgrond C289 dat origineel 44 are 63 ca groot was.
• Om het onteigende perceel waarop de bunker werd gebouwd, ten allen tijde te kunnen bereiken, was er een strook voorzien van 2 meter breed als permanente erfdienstbaarheid. Deze strook verliep vanaf de Pontstraat zuidelijk volgens de kortste verbinding over hetzelfde perceel om aan te sluiten bij de noordoostelijke hoek van het onteigende perceeltje. Hiervoor werd op die manier een strook voorzien van 46 m lang.
• Om de bouw van de bunker mogelijk te maken werd voor een periode van 8 maanden vanaf het ogenblik dat de werken officieel zouden starten, een strook voorzien met een breedte van 5 meter tot aan het te bebouwen perceel. In dit geval is dat gebeurd door de eerder vermelde strook van 2 meter nog eens 3 meter breder te maken in westelijke richting op hetzelfde perceel.
• Gezien zowel de onteigening als de terreinen voor de erfdienstbaarheden eigendom waren van dezelfde eigenaars, bleef alles tot 1 akte beperkt.
• Deze percelen waren eigendom van Mevr de Burggravin Emma - Marie - Ghislaine de Spoelberch, zelf woonachtig in het kasteel van Schaltin (nabij Namen). Zij was uiteindelijk toen nog eigenaar van vooral de westelijke kant van het schiereiland gevormd tussen de huidige N43 (Dorpsstraat) en de Leie die daar met een kronkel wegloopt van de steenweg.
• Het originele perceel waarop effectief werd op onteigend, werd op dat moment verhuurd aan een landbouwer uit Astene (de naam is bijna niet leesbaar op de akte).
• Deze burggravin zal bijkomend nog opduiken in de aktes voor nog een gans aantal andere bunkers. Merkwaardig genoeg zijn er hiervoor in dit geval allen aparte aktes opgesteld. In de meeste andere dergelijke gevallen werd er 1 grotere akte opgesteld voor meerdere bunkers samen maar dit is dus in dit geval niet gebeurd.
• Zo werden er nog aktes opgesteld aan haar gericht voor de bunkers As2, As5, As8 en D1
• Deze deelakte werd verleden op 3 april 1935 voor de prijs van 1750 BEF.
• Daarnaast bevatte de akte een clausule zodat de eigenaar nog jaarlijks een intrest van 5% ontving op dit verkoopbedrag, wat neerkwam op een jaarlijkse intrest van 87,50 BEF.
• Zuiver ter info. Op het kasteel van Schaltin zijn tijdens de Duitse bezetting van WOII Joodse kinderen verborgen en op die manier het leven gered door niet naar de concentratiekampen te zijn gestuurd. Toch op die manier via deze weg respect voor deze familie.

• Het toenmalige perceel C289 is ondertussen volledig opgesplitst en verkaveld.
• Het ooit voor de bunker onteigende perceel zal heden deel uitmaken van perceel C288r2.
• Wel is de bunker zelf op zijn betonnen grenzen terug te vinden als een apart kadastraal perceel C289a.
• Op een officiële lijst van 12 mei 1961 stond deze bunker al niet meer vermeld wat er toch op duidt dat de bijhorende grond (en allicht ook de bunker) wel degelijk opnieuw zijn verkocht.
• Officieel werd mij al bevestigd dat deze heden ten dage eigendom zou zijn van de Stad Deinze.

• Er zijn verschillende mogelijkheden om de onder een berm grond bedolven bunker proberen te bereiken.
• De meest eenvoudige is om volledig tot het uiteinde van de doodlopende Baarsstraat te rijden. Daar steekt hij op het uiteinde op uw rechter kant op een graspleintje onder een berm grond.
• Als u hem enkel van op afstand wenst te zien, kan u de Pontstraat afrijden. Waar u dan rechts de Karperstraat heeft. Daar kan u de bunker achter de huizen links zien liggen. Weet wel dat hij vanaf hier niet direct bereikbaar is.
• Een andere laatste wijze om hem te bereiken is vanaf het uiteinde van de Visserstraat. Als u daar naar rechtsaf gaat langs een voetpad, komt u eveneens aan de bunker uit.

• Bunker As4 was 1 van 2 commandobunkers op de steunlijn van het steunpunt Astene. Hij vervulde deze functie aan de westkant van dit schiereiland met de Leie. As8 deed dit voor de oostkant.
• Nabijgelegen bunkers waren bunker As1 (315 m) aan de overzijde van de Leie, As2 (135m) en As5 (335 m).
• Hij was zelf in hoek opgesteld met zowel As2 als As5 zodat ze allen samen een groter en kruisend vuurbereik hadden op deze westelijke sector van steunpunt Astene aan de Leie.
• De bunker As2 nam volledig de zone onder vuur tussen Leie en de onverharde wegel (huidige Krommestraat) komende vanaf de steenweg.
• De bunker As4 waarmee hij in hoek was opgesteld vuurde in zuid zuidwestelijke richting op dezelfde huidige Krommestraat.
• De bunker As5 nam dan zelfs in noordwestelijke richting de Snoekstraat en de Baarsstraat onder vuur.
• Vergeet niet dat bij de bouw van de linie, gans deze sector zo goed als open velden waren.

• Twee kamers die achteraan verbonden zijn met elkaar.
• Eén kamer is voorzien van een schietgat op de linker kant.
• Het sas kwam toe in de kamer met het schietgat.

• Naast de standaard voorziene Maximmitrailleur was deze bunker ook voorzien voor het kunnen opstellen van een Hotchkiss- of Coltmitrailleur.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

• Origineel concept
• Origineel was het de bedoeling deze bunker, gebouwd op het toenmalig vrij onbebouwde stukje Astene, uit te werken als een Tirools gebochelde bunker. Hij zou dan mee verwerkt gezeten hebben in de gras en weilanden aldaar. Hij zou op dat moment vrij identiek geweest zijn met de bunker As8 aan de andere kant van het schiereiland met de Leie.
• Uiteindelijk werd er toch geopteerd voor een als huisje gecamoufleerde bunker.
• Effectief concept
• De hoeken waren afgewerkt met baksteen en het geheel is gecementeerd met het motief van bakstenen.
• Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
• Het enige schietgat dat de bunker had, zat verborgen achter een vals raam uitgewerkt met 2 luiken in gegalvaniseerd plaatijzer, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1.40m (BxH). Op deze luiken waren aan de buitenzijde houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog explicieter het uitzicht van een echt raam te geven.
• Op de voorzijde van de rechter commandokamer had de bunker nog een vals raam. Dit was identiek uitgewerkt op een vast gemonteerde gegalvaniseerde metalen plaat van 1.00m x 1.40m (BxH).
• Volgens het grondplan zou de bunker geen andere valse ramen meer hebben dan dit rond het schietgat en het valse raam op de bunkerkamer zonder schietgat.
• Het bunkertje had een zadeldakje opgetrokken in hout en de dakbedekking bestond uit blauwe Boomse dakpannen.
• Het toegangssas had een klein plat dakje.
• Het had achteraan een zinken afvoergoot die eindigde met een gietijzeren dolfijn.
• Om het bunkertje te betreden was het toegangssas voorzien van enkele in beton gegoten treden. Beneden in dit sas was een sterfputje voorzien.
• Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
• De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
• In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
  • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
  • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers. (nutteloos in de commandokamer maar meestal toch aanwezig)
  • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
  • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
  • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur. Deze laatste was niet aanwezig in de commandokamer (de kamer zonder schietgat)
• Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
• Het globale uitzicht was dit van een kleine alleenstaande woning.

Bouwplannen horende bij deze bunker

• Het bunkertje stond tot allicht in de jaren '80 als ik vermoed een nog volledig afgesloten bunker (er is geen duidelijkheid of de toegang zelf in het verleden al werd geopend) in de open velden tegen de Leie.
• Eenmaal bij het verkavelen eind jaren '80, begin jaren '90 kwam hij tussen de bebouwingen te staan.
• Er zijn nog enkele oudere foto's die hem tonen op een graspleintje midden een aantal nieuwbouwhuizen.
• Helaas moet er ooit een ongeluk gebeurd zijn waarbij een kind op de bunker was gekropen en naar beneden is gevallen. Daarom werd ongelukkig gekozen voor de optie de bunker uit het zicht te onttrekken en veiliger te maken door hem rondom met grond te bedekken. Dit is de reden dat er heden ten dage dus enkel nog een bunker te vinden is die hier en daar beperkt wat uit deze berm grond uitsteekt maar voor de rest vrij schandalig onder de grond verborgen zit.
• Tot op heden is jammer genoeg deze situatie nog niet gewijzigd en zo blijft deze bunker voor Deinze toch wel een schandvlek over hoe je zeker niet met dergelijk waardevol en toeristisch te benutten militair erfgoed zou moeten omgaan..
• Na de ganse polemiek van een uiteindelijk gelukkig tegengehouden sloop van de bunker As5 en de officiële verklaring van Deinze dat ze geen nieuwe slopingen meer zullen toelaten worden van bunkers van Bruggenhoofd Gent op hun grondgebied, werd geïnformeerd naar de mogelijkheid deze bunker opnieuw vrij te zetten en te ontdoen van deze toch wel meer dan storende grondbermen tegen de bunker. Dit werd ondertussen door Deinze goedgekeurd om te proberen uitvoeren.
• Alleen is er ondertussen blijkbaar nog geen budget gevonden om dit praktisch uit te voeren zodat we ondertussen bij de update van deze fiche anno mei 2023 nog altijd nergens staan en deze bunker dus nog altijd als een paria verstoken zit in die berm grond.

• Gezien zijn locatie op de linie is de kans dat hij sporen droeg van strijd, vrij klein.

• Het betreft zeker een van de meer fraaie bunkertjes op Astene.
• Zeker omdat hij origineel nog zeer veel van zijn fraaie gecementeerde baksteencamouflage droeg voor hij in een berm grond werd bedolven.
• Hopelijk wordt de grond er ooit voorzichtig genoeg van rondgehaald zonder deze teveel te beschadigen aan zijn gecementeerde klein baksteenmotief.
• Het is zeker een uniek bunkertje omdat het ook bijkomend een van de weinige is op de linie waar ook nog eens fraaie foto's van bestaan in originele staat met poserende Belgische soldaten (voor de meidagen '40 genomen)

• Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject C terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 57.264,87 Bef gekost hebben.
• Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 57.514,87 Bef hebben gelegen.
• Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

• Algemene beschrijving Bruggenhoofd Gent door de Dienst Erfgoed:
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/gebeurtenissen/1072839
• Detailfiche van de Dienst Erfgoed over deze bunker:
  • https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/308101

Foto's van deze bunker

Januari 1940 - Algemene oefeningen aan Bruggenhoofd Gent regio Astene

1995 - Collectie Guido De Jong - Collectie Simon Stevin Stichting

Allicht rond 2000 - Collectie www.erfgoedzicht.be

Eigen prospecties sinds 2006 - Helaas enkel de bunker dan nog teruggevonden als ondergraven in een berm grond.